بحران فقر گسترش مي‌يابد

آمارهاي رسمي هم از وخامت اوضاع در ايران خبر مي‌دهند. آخرين آمار تورم کشور نشان مي‌دهد که تورم نقطه به نقطه در آستانه عبور از مرز 50 درصدي قرار گرفته است. اين در حالي است که بررسي جزييات نشان مي‌دهد تورم اقلام مصرفي عمومي، مانند خوراکي‌ها و آشاميدني‌ها به مراتب شدت بيشتري از تورم عمومي و ديگر کالاها و خدمات دارند. از سوي ديگر برآوردهاي مختلف از گسترش دامنه فقر خبر مي‌دهند. در حالي که مرکز پژوهشهاي مجلس از فقر 30 درصدي جامعه براي سالهاي گذشته خبر داده بود، برآوردهاي جديد از افزايش جمعيت فقرا تا 36 درصد خبر مي‌دهند. همچنين اين طرف و آن طرف نسبت به بحران گرسنگي هم هشدار مي‌دهند به نحوي که اخيرا يکي از محققان مرکز پژوهشهاي مجلس ادعا کرده بود که 4 ميليون نفر از ايرانيان (حدود ? درصد کشور) درآمدشان کفاف تامين حداقل غذاي ماهانه آنها را نمي‌دهد. به زبان ساده‌تر از هر 20 ايراني يک نفر دچار گرسنگي مزمن است و با توجه به تورم بالاي فعلي، مي‌توان پيش‌بيني کرد که هم شدت گرسنگي و هم ميزان گرسنگان در سال‌هاي آينده افزايش هم پيدا کند. مرتضي افقه، عضو هيات علمي دانشگاه اهواز با ابراز نگراني دبرباره شرايط فعلي گفت: صادقانه فکر مي‌کنم بايد کساني در اين باره توضيح بدهند که ادعا داشتند تحريم‌ها هيچ است و ورق پاره‌اي بيش نيست. آنها که مدعي بودند بدون رفع تحريم‌ها، دولتهاي ايران خواهند توانست از اين بن بست خارج شوند، اکنون بايد توضيح دهند چرا به اين وضعيت اسفناک رسيده‌ايم.
او ادامه داد: از سوي ديگر بايد دولتها و کساني که مدعي بودند با افزايش هزينه‌ها از جمله نرخ بنزين و ارز، بدون ايجاد تورم مي‌توان کشور را به سمت توسعه هدايت کرد. آنها امروز هم دوباره فعال شدند و دولت را تشويق مي‌کنند به افزايش قيمتها. کاري که دولتها هم از سال 97 تا به امروز، با وجود تغيير سه رييس جمهوري، از آن دست بر نداشته‌اند.
کسري بودجه رفع شدني است اما نه به اين شکل
افقه پاسخ داد: واقعيت اين است با اعمال تحريم‌ها از سال 97 به اين سو، ارز حاصل از فروش نفت به شدت کاهش يافت و اين موجب شد تا دولت در تامين هزينه‌هاي خود دچار مشکل شود. پر واضح است براي تامين اين کسري، دو راه وجود دارد، يک راه آن اين است که بخشي از هزينه‌ها کاسته شوند يا اينکه بايد درآمدهايي براي جايگزيني با درآمدهاي نفتي پيدا شود. دولتهاي ما متاسفانه اغلب راه دوم را بر گزيدند و در اين جا هم به جاي درآمدزايي پايدار، دست خود را در جيب و سفره مردم بردند.
وي افزود: افزايش درآمد بر اين اساس که خدمات دولتي به مردم گران‌تر فروخته شوند گرچه براي يک سال ممکن است به افزايش درآمد دولت منجر شود اما از آنجايي که تورم‌زا است، مشکل ساز هم خواهد بود. دولت اگر در پي جايگزيني درآمد است بايد از طريق نظام مالياتي و با اخذ ماليات از دانه درشت‌ها، سوداگران و برندگان وضع موجود، جايگزيني پايدار پيدا کند. حال آنکه چون آن افراد، قدرتمند هستند، سراغ کار ساده‌تر، که به زيان توده‌هاي مردم است، رفتند.
عضو هيات علمي دانشگاه اهواز درباره کاهش هزينه‌ها توضيح داد: از سوي ديگر بخش بزرگي از هزينه‌هاي بودجه‌اي دولت، صرف امور نا لازم مي‌شود. اين هزينه‌ها در شرايط وفور درآمدهاي نفتي، به راحتي تامين مي‌شدند اما امروز به يک عامل بي‌ثبات‌ساز تبديل شدند. دولت بايد سراغ حذف اين هزينه‌ها برود تا بدون اينکه تورم ساخته شود و يا فقر گسترش يابد، کسري بودجه را تامين کند.
به باور اين تحليل‌گر اقتصادي هم اکنون، هزينه تمام خدمات عمومي گران شده اما براي افزايش قيمت بنزين هنوز جرات کافي وجود ندارد.
افقه با يادآوري فقر گسترده گفت: عجيب نيست امروز به جايي برسيم که خوش‌بينانه‌ترين برآوردها از فقر 30 تا 36 درصد جمعيت خبر مي‌دهد. اين وضعيت محصول اقدامات دست راستي تا کنوني بوده که همچنان برخي آن را به دولت توصيه مي‌کنند. نتيجه آن سياست‌ها، اين است که صدها هزار نفر امروز، آن قدر درآمد ندارند که بتوانند فقط غذاي لازم را بخورند. اين سياهچاله فقر در کشور را سياستهاي ديروز به وجود آورده‌اند.
اين روزها اخبار مختلفي در مورد ميزان فقر در کشور منتشر مي‌شود. برخي محاسبات نرخ فقر را معادل 36 درصد برآورد کرده‌اند. يعني از هر سه ايراني حداقل يک نفر در تامين هزينه‌هاي خود در مضيقه است.
در اين رابطه افقه گفت: شخصا آمار دقيقي از شاخص فقر ندارم اما براساس چيزي که مي بينيم، بدون ترديد اين ارقام، حداقلي و دست پايين هستند. با وجود اين آمارهاي محافظه کارانه ما با افرادي مواجهيم که ادعا مي‌کنند چون در پارک بوي کباب مي‌آيد، وضع مردم انقدر هم بد نيست. اين افراد فقط مرکز و شمال تهران مي‌بينند حال آنکه ما کشوري با ?? ميليون جمعيت، پراکنده در کوه‌ها، دشت‌ها، جنگل‌ها و سواحل ايران هستيم. با بوي کباب بغل پارک نمي‌توان به تبيين معيشت آنها دست زد. بدبختانه سياستمدار و سياستگذار ما هم به اين حرفها بيشتر اعتماد مي‌کنند و از آن تاثير مي‌گيرند.
عضو هيات علمي دانشگاه اهواز با يادآوري اينکه 8 سال است کشور زير فشار تحريم قرار دارد، ادامه داد: در اين 8 سال، کرونا داشتيم، به بحران توليد دچار شديم، دچار انواع فسادها و اختلاس‌ها شديم، و در تمام اين مدت با تورمي بيش از 30 درصد و رشد پايين يا منفي دست و پنجه نرم کرديم. اين همه فشار در نهايت سفره توده مردم را چنان کوچک کرده که ديگر پنهان شدني نيستند.
وي هشدار داد: دولت اگر از طريق حذف هزينه‌هاي زائد و اصلاح نظام مالياتي به نحوي که دانه درشتها بار ماليات را بر دوش بکشند، به کسري بودجه خود خاتمه ندهد، و همچنان به جان سفره‌هاي ملت بيافتد، وضعيت از اين نيز بدتر خواهد شد. دولت آقاي دکتر پزشکيان بايد متوجه باشند که در چه شرايط خطيري قرار گرفته‌ايم اما متاسفانه برخي با تئوري »بوي کباب در پارک‌ها« سيگنال غلط مي‌دهند و ممکن است دولت را دوبار به اقدامات اشتباه وا دارند.
رکورد تورمي پس از انقلاب مي‌شکند؟
آخرين آمارهاي رسمي از تورم سالانه بيش از 38 درصد و تورم نقطه‌اي بيش از48 درصد تا پايان مهر ماه خبر مي‌دهند. همچنين برآوردهاي بانک جهاني و صندوق بين‌المللي پول هم از تورم بيش از 40 درصد براي اقتصاد ايران خبر مي‌دهند. در عين حال نرخ رشد اقتصادي سه ماهه نخست هم منفي شده و همه ارزيابي‌ها و برآوردها احتمال رکود اقتصادي در1404 را محتمل‌ترين حالت، مي‌دانند.
در اين باره افقه گفت: من در سال گذشته پيش‌بيني کرده بودم دولت اگر نتواند تحريم و چالش خارجي را مرتفع کند، در نيمه دوم نمي‌تواند هزينه‌هاي جاري خود را تامين کند. در ان زمان پيش‌بيني تورم بيش از ?? درصدي را داشتم اما آن زمان نه جنگ 12 روزه رخ داده بود و نه سه کشور اروپايي با اجراي مکانيسم ماشه، تير خلاص را به برجام زده بودند.
به گزارش امانت به نقل ازخبرآنلاين او افزود: اين اتفاقات کوچکي نيست و حتما تاثيرات چشمگيري بر شاخص‌هاي کلان اقتصاد ما خواهد داشت. اگر تا پايان سال تنش‌هاي خارجي کنترل نشود، مذاکراتي موثر در رفع تحريم‌ رخ ندهد و اين فضاي جنگي که اسراييل ساخته کاهش نيابد، من فکر مي‌کنم 1404 با تورم بيش از 60 درصدي به پايان برسد و رشد اقتصادي هم با شدتي بيش از نرخ 0.3 درصد که براي بهار امسال اعلام شده، به سمت رکود برود.