سايه سنگين ويلاباغ‌ها بر جان زمين‌هاي حاصل خيز آذربايجان‌غربي

اين ميهمانان ناخوانده نه تنها ترکيب منظم باغ‌هاي ميوه و مزارع را بر هم زده‌اند، بلکه آرام‌آرام راه نابودي زمين‌هاي حاصلخيز را هموار مي‌کنند. امروز در بسياري از روستاها، منظره‌ي ديوارهاي بلند سيماني جاي باغ‌هاي باز و درختان پرثمر را گرفته است؛ تا جايي که روستا نه به روستا شباهت دارد و نه به شهر، بلکه سرگرداني ميان اين دو است.
از باغ‌هاي بي‌حصار تا ديوارهاي بلند سيماني
روزي نه‌چندان دور، باغ‌هاي ميوه در روستاها بدون ديوار، درب و کوچه وجود داشتند؛ مرزي ميان باغ‌ها نبود و مردم آزادانه در ميان درختان رفت‌وآمد مي‌کردند. اما امروز، بيشتر باغ‌ها در حصار ديوارهايي بلند اسير شده‌اند.
هر باغ براي خود کوچه، درب آهني، آيفون تصويري و حتي پلاک دارد؛ گويي ديگر با روستا روبه‌رو نيستيم بلکه با شهرک‌هاي بي‌نام و نشان طرفيم.
همين ديوارها، نه تنها چهره‌ي روستا را زشت کرده‌اند بلکه تردد اهالي را نيز دشوار ساخته‌اند. راه‌هاي ميان مزارع تنگ و بسته شده و کشاورزان براي رسيدن به زمين‌هايشان ناچارند مسيرهاي طولاني و خطرناک طي کنند، مسيرهايي که گاه به حادثه ختم مي‌شود.
قانوني که ناديده گرفته مي‌شود
طبق قانون، ديوارکشي به دور باغ‌هاي ميوه و زمين‌هاي کشاورزي ممنوع است، اما در عمل، اين قانون چندان جدي گرفته نمي‌شود. در بسياري از روستاها، روابط جاي ضوابط را گرفته و شوراهاي روستايي گاهي در برابر اين تخلف سکوت مي‌کنند. در پاسخ به اينکه چرا اجازه چنين ساخت‌وسازهايي داده مي‌شود، تنها سکوت باقي مي‌ماند؛ سکوتي که به گسترش ويلاباغ‌ها دامن مي‌زند.
بحران آب و نابرابري در مصرف
ويلاباغ‌ها فقط چهره روستا را تغيير نداده‌اند، بلکه به منابع حياتي آن نيز آسيب رسانده‌اند. بسياري از اين ويلاها از آب، برق و گاز روستايي استفاده مي‌کنند؛ امري که سبب شده اهالي روستا، به‌ويژه در فصول گرم و ايام تعطيل، با کم‌آبي و حتي بي‌آبي مواجه شوند.
يکي از بانوان روستايي در گفت‌وگو با خبرنگار ما مي‌گويد: از وقتي اين ويلاباغ‌ها ساخته شده‌اند، ما با مشکل بي‌آبي دست‌وپنجه نرم مي‌کنيم. بعضي روزها چند روز پشت‌سر هم آب قطع مي‌شود. حق ما را کساني مي‌گيرند که فقط براي خوش‌گذراني به روستا مي‌آيند.به گفته او، دلالان سودجو با خريد و فروش باغ‌هاي ميوه و زمين‌هاي کشاورزي، نقش اصلي را در گسترش اين پديده دارند. آن‌ها زمين‌هاي حاصلخيز را تکه‌تکه مي‌فروشند تا تبديل به ويلاهايي شوند که نه کشاورزي دارند و نه محصولي، جز سيمان و حصار.
وصله‌هاي ناجور به پيکر روستاها
عيسي عزيزنژاد، مردم‌شناس و پژوهشگر اروميه‌اي، مي‌گويد: ويلاباغ‌ها وصله‌هاي ناجوري بر پيکر روستاها هستند. اين پديده نه‌تنها طبيعت و باغ‌هاي ميوه را مي‌بلعد، بلکه روح و اصالت روستايي را هم از بين مي‌برد.
عيسي عزيزنژاد ادامه داد: سودجويان چهره زيباي طبيعت و باغات را عوض مي‌کنند آنها با ساخت ويلاهايي با سبک معماري غربي علاوه برنابودي معماري کهن روستايي، طبيعت بکر منطقه و باغ‌هاي ميوه را نشانه گرفته و به عمر آنها پايان مي‌دهند.
او با انتقاد از گسترش بي‌رويه ساخت‌وسازها در اراضي کشاورزي افزود: سودجويان با ساخت ويلاهايي با سبک معماري غربي، نه تنها معماري بومي و کهن روستا را نابود مي‌کنند، بلکه طبيعت بکر منطقه و باغ‌هاي ميوه را نيز از بين مي‌برند. اين روند نگران‌کننده روزبه‌روز در حال گسترش است و اگر متوقف نشود، چيزي از زيبايي روستاها باقي نخواهد ماند.
برخورد قانوني با سودجويان زمين
در همين زمينه، صفر حسين‌زاده، مدير امور اراضي آذربايجان غربي، از اجراي 20 حکم قضايي در مهرماه امسال خبر داد و گفت: بيش از پنج‌هزار مترمربع از اراضي کشاورزي استان که به‌صورت غيرمجاز تغيير کاربري يافته بود، تخريب و به چرخه توليد بازگردانده شد. هدف ما برخورد قاطع با زمين‌خواران و افرادي است که با انگيزه سود شخصي، زمين‌هاي حاصلخيز را از چرخه توليد خارج مي‌کنند.او افزود: تغيير کاربري غيرقانوني اراضي، تهديدي جدي براي امنيت غذايي و نظم اجتماعي روستاهاست و موجب شکل‌گيري بافت‌هاي بي‌هويت و بدون زيرساخت مي‌شود.
يگان حفاظت اراضي؛ برخورد قاطع و پايش هوشمند
سرهنگ تقي‌زاده، فرمانده يگان حفاظت اراضي آذربايجان غربي نيز از شناسايي بيش از دو هزار مورد تغيير کاربري غيرمجاز در ?ماهه نخست سال جاري خبر داد و گفت: توسعه ويلاسازي در اراضي کشاورزي، تهديدي مستقيم براي امنيت غذايي مردم است. با هرگونه ساخت‌وساز و تخريب زمين‌هاي زراعي با قاطعيت برخورد مي‌کنيم.وي توضيح داد: اجراي حکم‌هاي قلع و قمع در سطح شهرستان‌ها با حضور نيروهاي انتظامي و نمايندگان دادستان انجام مي‌شود. خريداران زمين‌هاي کشاورزي بايد پيش از معامله، از اداره امور اراضي مشاوره بگيرند تا گرفتار ضررهاي مالي و حقوقي نشوند.
ويلاباغ‌ها؛ سايه سنگيني بر جان زمين‌هاي حاصلخيز آذربايجان‌غربي
آذربايجان غربي با برخورداري از 840 هزار هکتار اراضي زير کشت و يک ميليون هکتار زمين زراعي و قابل کشت، يکي از قطب‌هاي اصلي توليد محصولات کشاورزي در کشور به شمار مي‌رود. اما در سال‌هاي اخير، روند روبه‌افزايش ويلاسازي در اراضي کشاورزي، چهره اين استان حاصلخيز را دگرگون کرده و زنگ خطر نابودي سرمايه‌هاي طبيعي و غذايي منطقه را به صدا درآورده است.
بر اساس آمارهاي غيررسمي، صدها هکتار از زمين‌هاي کشاورزي و باغ‌هاي ميوه در استان، به‌ويژه در حاشيه شهر اروميه و شهرستان‌هاي اطراف، به ويلاهاي کوچک و بزرگ تبديل شده‌اند. اين روند اگرچه در ظاهر جلوه‌اي زيبا از توسعه دارد اما در باطن، مرگ تدريجي زمين‌هاي حاصلخيز و تضعيف امنيت غذايي را در پي دارد.
هم‌افزايي براي نجات زمين‌هاي کشاورزي
کارشناسان و فعالان محيط‌زيست معتقدند که تنها با هم‌افزايي و همکاري جدي دستگاه‌هاي متولي، از جمله جهاد کشاورزي، امور اراضي، دادستاني، و البته مشارکت آگاهانه مردم، مي‌توان مانع ادامه اين روند خطرناک شد. همکاري مردم در گزارش تخلفات و مطالبه‌گري از نهادهاي اجرايي، همان حلقه مفقوده‌اي است که مي‌تواند ثروت عظيم زمين‌هاي کشاورزي آذربايجان غربي را از گزند سودجويان حفظ کند. در غير اين صورت، بايد منتظر تکرار اتفاقات تلخ و نابودي تدريجي ميراث طبيعي استان بود.
تکرار تاريخ، در سکوت بي‌تفاوتي
شايد برخي بپرسند اگر باغ‌هاي ميوه در حال نابودي‌اند، پس اين همه باغ سيب و انگور در اطراف اروميه چيست؟ پاسخ روشن است، هر فاجعه‌اي سرآغازي دارد. روزگاري باغ‌هاي توت اروميه نيز سبز و پرشکوفه بودند؛ اما در سايه بي‌توجهي، به آرامي از ميان رفتند و اکنون فقط در خاطره‌ها زنده‌اند. امروز نيز همان بي‌تفاوتي، در برابر گسترش ويلاسازي‌ها در دل باغ‌ها و روستاها در حال تکرار است. اگر اقدامي جدي صورت نگيرد، ممکن است سرنوشت باغ‌هاي انگور و سيب اروميه نيز به سرنوشت توتستان‌هاي فراموش‌شده دچار شود.
زنگ خطر براي باغ‌هاي روستايي
به گزارش آراز آذربايجان به نقل از ايرنا، بي‌توجهي به قانون و بي‌اعتنايي به ارزش زمين‌هاي زراعي باعث شده است تا بسياري از باغ‌هاي ميوه و اراضي کشاورزي به جايگاه ويلاها و ساختمان‌هاي چندطبقه تبديل شوند؛ زمين‌هايي که روزي محل تلاش، زندگي و اميد کشاورزان بودند، اکنون به سرمايه‌هاي لوکس شهري بدل شده‌اند. اگر اين روند ادامه پيدا کند، نه از باغ‌هاي ميوه اثري خواهد ماند، نه از روستا بوي زندگي. روستا، همان‌طور که کشاورزان مي‌گويند، زمين بايد بوي خاک بدهد نه بوي سيمان.