سگ‌هاي بلاصاحب ميهمانان ناخوانده آرامش شهروندان

رقيه وکيلي

حضور سگ‌هاي بلاصاحب در خيابان‌ها و معابر شهري، علاوه بر تهديدات امنيتي و بهداشتي، تأثيرات رواني و اجتماعي نامطلوبي نيز بر زندگي شهروندان دارد. بسياري از خانواده‌ها، به خصوص خانواده‌هايي که کودک خردسال دارند، از ترس حمله يا گازگرفتگي سگ‌هاي ولگرد، از رفت‌ و آمد آزادانه در فضاي عمومي مي‌ترسند و اين موضوع باعث کاهش کيفيت زندگي و محدود شدن فعاليت‌هاي اجتماعي آن‌ها شده است.
همچنين، برخي از کسبه و رانندگان نيز با مشکلات متعددي مواجه‌اند؛ سگ‌هاي بلاصاحب گاهي موجب حوادث رانندگي و خسارت به خودروها مي‌شوند. اين معضل، علاوه بر ايجاد هزينه‌هاي مالي، باعث بروز نگراني‌هاي جدي در ميان شهروندان شده است. ابعاد اقتصادي مسئله سگ‌هاي بلاصاحب مديريت سگ‌ها در شهر نيازمند صرف هزينه‌هاي قابل توجهي است؛ هزينه‌هايي که شامل ساخت و نگهداري پناهگاه‌ها، انجام واکسيناسيون و عقيم‌سازي، جمع‌آوري و کنترل سگ‌ها و انجام امور بهداشتي مي‌شود.
با وجود بودجه محدود شهرداري‌ها، ادامه اين روند بدون حمايت‌هاي مالي دولتي و همکاري نهادهاي مربوطه ممکن نيست. از سوي ديگر، هزينه‌هاي درماني ناشي از حملات سگ‌ها به مردم و همچنين خسارت‌هاي مالي واردشده به اموال عمومي و خصوصي، بار اقتصادي غيرمستقيمي بر دوش جامعه و دولت قرار داده است. نقش آموزش و فرهنگ‌سازي يکي از راهکارهاي اساسي براي کاهش مشکل سگ‌هاي بلاصاحب، آموزش عمومي و فرهنگ‌سازي در سطح جامعه است.آموزش شهروندان درباره نحوه برخورد با سگ‌هاي ولگرد، اهميت نگهداري صحيح حيوانات خانگي و جلوگيري از رهاسازي آن‌ها در سطح شهر، از جمله اقداماتي است که مي‌تواند به کاهش تولد سگ‌هاي بلاصاحب کمک کند. تشويق به پذيرش حيوانات از پناهگاه‌ها به جاي خريد و فروش غيرمجاز، نيز مي‌تواند بخشي از راهکارهاي بلندمدت باشد.
رسانه‌ها و سازمان‌هاي مردم‌نهاد در اين زمينه نقش پررنگي دارند و بايد با برنامه‌هاي مستمر آگاهي‌بخشي، اين فرهنگ را در جامعه تقويت کنند. ضرورت تدوين سياست‌هاي جامع مديريت حيوانات ولگرد مشکل سگ‌هاي ولگرد در اروميه و استان آذربايجان‌غربي، همچون بسياري از شهرهاي ايران، نيازمند تدوين سياست‌هاي جامع و هماهنگ است. سياست‌هايي که نه تنها به کنترل جمعيت و جمع‌آوري اين حيوانات بپردازند، بلکه به حفظ کرامت حيوانات و رعايت اصول بهداشتي و زيست‌محيطي توجه ويژه داشته باشند.
ايجاد کميته‌هاي تخصصي با حضور نمايندگان شهرداري، سازمان محيط زيست، اداره دامپزشکي و نهادهاي مردم‌نهاد مي‌تواند به تدوين راهکارهاي عملي و پايدار کمک کند. همچنين، استفاده از تجربيات موفق ديگر شهرها و کشورها در مديريت سگ‌هاي ولگرد، مي‌تواند راهگشا باشد. پايان‌بندي معضل سگ‌هاي بلاصاحب در اروميه و استان آذربايجان‌ غربي، موضوعي چندبعدي و پيچيده است که حل آن نيازمند همکاري همگاني، برنامه‌ريزي دقيق و پايدار و منابع مالي کافي است. سلامت، امنيت و آرامش رواني شهروندان اولويت اصلي در اين مسير است و نمي‌توان آن را ناديده گرفت. اميد است مسئولان شهري و استاني با جديت و حساسيت بيش‌تر به اين مسئله بپردازند و با اجراي راهکارهاي علمي و انساني، شرايط بهتري را براي همه ساکنان شهر فراهم آورند.
زندگي در سايه ترس از سگ‌هاي بلاصاحب
يک شهروند اروميه‌اي اظهار کرد: مشکل فقط ترس از سگ‌ها نيست، بلکه اين حيوانات گاهي در شب‌ها پارس مي‌کنند و آرامش خانواده‌ها را به هم مي‌زنند. علاوه بر اين، چندين مورد حمله به حيوانات خانگي کوچک مثل گربه‌ها و حتي کودکان در محله گزارش شده که نگراني‌ها را دوچندان کرده است.وي ادامه داد: ما از مسئولان مي‌خواهيم که به جاي برخورد سلبي، راهکارهاي علمي و انساني مثل ايجاد پناهگاه‌هاي مناسب و برنامه‌هاي عقيم‌سازي سگ‌ها را در دستور کار قرار دهند.
يک بانوي کارمند به خبرنگار ما در خصوص حضور سگ‌هاي بلاصاحب در سطح شهر عنوان کرد: من کارمند هستم و مجبورم هر روز صبح زود براي حضور در محل کارم مسيري را پياده بروم که اين مسير را به دليل حضور سگ‌هاي بلاصاحب با ترس و لرز ادامه مي‌دهم.وي گفت: ما هر روز با اين ترس‌ها زندگي مي‌کنيم و اين باعث شده حتي برخي از همکارانم از ترس سگ‌ها مجبور شده‌اند مسيرهاي طولاني‌تر و پرخطرتر را انتخاب کنند. خيلي‌ها از اين وضعيت گلايه دارند اما نمي‌دانند چطور پيگيري کنند. اميدوارم رسانه‌ها و نهادهاي مربوطه صداي ما را بشنوند و همکاري کنند تا اين مسئله هر چه سريع‌تر حل شود. چون سلامت و امنيت رواني مردم از همه چيز مهم‌تر است.
سگ‌هاي بلاصاحب ميهمانان ناخوانده آرامش شهروندان
محمد اسدي کارشناس دامپزشکي اظهار کرد: افزايش جمعيت سگ‌هاي بدون صاحب در معابر، پارک‌ها و حاشيه‌هاي شهر، به يکي از چالش‌هاي اساسي مديريت شهري و نگراني دائمي براي شهروندان تبديل شده است.وي ادامه داد: سگ‌هاي بلاصاحب مي‌توانند ناقل طيف وسيعي از بيماري‌هاي مشترک خطرناک باشند. بيماري هاري که يک بيماري کشنده و غيرقابل درمان است، مهم‌ترين آن‌ها محسوب مي‌شود.
اسدي عنوان کرد: علاوه بر اين، بيماري‌هاي انگلي مانند کيست هيداتيک (اکينوکوکوسيس) که از طريق مدفوع سگ آلوده منتشر مي‌شود، تهديدي جدي براي سلامت انسان، به ويژه کودکان است. بيماري‌هاي پوستي مانند جرب و قارچ نيز به راحتي مي‌توانند به انسان منتقل شوند.کارشناس دامپزشکي گفت: ترس و اضطراب ناشي از حضور دسته‌جمعي سگ‌ها به ويژه براي کودکان، سالمندان و بانوان امري غيرقابل انکار است. اين ترس مي‌تواند باعث محدوديت فعاليت‌هاي روزمره شهروندان، مانند پياده‌روي يا استفاده از پارک‌ها شود. همچنين، حمله‌هاي گاه‌ و بيگاه اين سگ‌ها به شهروندان، علاوه بر آسيب‌هاي جسمي، صدمات رواني عميقي به جا مي‌گذارد.
وي در ادامه به تأثيرات منفي سگ‌هاي بلاصاحب بر اکوسيستم‌هاي شهري و طبيعي پرداخت و گفت: اين سگ‌ها به‌عنوان گونه‌هاي مهاجم، تهديدي براي حيات وحش بومي محسوب مي‌شوند. آن‌ها به دنبال شکار پرندگان، پستانداران کوچک و حتي گله‌هاي دام در حاشيه شهرها مي‌روند و تعادل طبيعي را برهم مي‌زنند. از سوي ديگر، آلودگي‌هاي ناشي از مدفوع آن‌ها در فضاي شهر، خود به معضلي بهداشتي تبديل شده است.اسدي در پايان خاطرنشان کرد: حل اين معضل نيازمند عزم جدي مديريت شهري، مشارکت سازمان‌هاي مردم‌نهاد و همکاري شهروندان است. شهروندان بايد از تغذيه غيراصولي و بدون برنامه اين حيوانات خودداري کنند، چرا که اين عمل تنها به افزايش بيرويه جمعيت و تجمع آن‌ها در نقاط خاص دامن مي‌زند. بايد به سمت مديريت اصولي و مسئولانه اين بحران حرکت کنيم.
حمله سگ‌هاي بلاصاحب به مادر و فرزند تکابي
يکي از شهروندان تکابي گفت: در حال قدم زدن با فرزندم بوديم که ناگهان با دسته‌اي از سگ‌هاي ولگرد مواجه شديم. قبل از آنکه فرصتي براي عکس‌العمل داشته باشيم، به سوي ما يورش آوردند.وي ادامه داد: تمام تلاشم را کردم که خودم را سپر فرزندم کنم، اما متأسفانه هر دوي ما مورد گازگرفتگي قرار گرفتيم. ترس و درماندگي آن لحظه را هرگز فراموش نمي‌کنم. اين حادثه نه تنها جراحات فيزيکي به جا گذاشت، بلکه اثرات رواني عميقي بر من و به خصوص کودکم داشته است.
اين شهروند تکابي عنوان کرد: هيچ‌چيز نمي‌تواند ترس دائمي و بي‌اعتمادي به فضاي عمومي را که اکنون در وجود ما رخنه کرده، درمان کند. فرزندم کابوس مي‌بيند و ديگر حاضر نيست به راحتي از خانه خارج شود.

اين روايت، تنها يک گزارش تک‌واحدي نيست؛ بلکه نمادي از نگراني روزافزون شهروندان و ميهمانان شهرهاي استان آذربايجان غربي، از جمله تکاب، است. حضور سگ‌هاي بدون صاحب در پارک‌ها، معابر و حتي نزديکي اماکن مسکوني، به موضوعي عادي اما بسيار خطرناک تبديل شده که هر روز بر دامنه تهديدات آن افزوده مي‌شود.اين حادثه يک بار ديگر اين سؤال اساسي را به ذهن متبادر مي‌کند که مسئوليت ايمني و آرامش رواني شهروندان و ميهمانان بر عهده کيست؟ شهروندان از مسئولان شهري و استاني مي‌خواهند به جاي اکتفا به واکنش‌هاي مقطعي پس از هر حادثه، با اجراي برنامه‌هاي جامع مديريت جمعيت سگ‌هاي ولگرد شامل عقيم‌سازي، جمع‌آوري اصولي و ايجاد پناهگاه‌هاي استاندارد، مانع از تکرار چنين حوادث تلخي شوند.
اين رويداد تلخ يادآوري مي‌کند که امنيت شهروندان نبايد قرباني سهل‌انگاري و کمبود بودجه شود.انتظار مي‌رود دستگاه‌هاي مربوطه با حس کردن فوريت اين موضوع، چاره‌اي انديشيده و اجازه ندهند که تکاب و ديگر شهرهاي زيباي استان، به دليل اين معضل، براي ساکنان و ميهمانان خود ناامن شوند.